شرفِ هنرمند بودن /مقاله‌ای منتشرنشده از احمد شاملو

آن که مى‏خندد، هنوز
خبر هولناک را
نشنیده‏است!                

                    برتولد برشت 
 

بدون ‏در میان ‏آوردن هیچ ‏صغرا و کبرائى برآنیم ‏که ‏میان ‏دو گونه ‏برداشت ‏از دستاوردهاى هنرى طى‏ استحکاماتى ‏بکشیم اگرچه ‏دست‏کم ‏از نظر ما جنگى ‏فیزیکى ‏در میان ‏نیست. این ‏خط، فقط مشخص‏کننده‏ى مرزهاى یک‏ عقیده ‏است ‏در برابر دو گروه متضادالعمل که‏ یکى تنها به ‏درون‏مایه اهمیت ‏قایل ‏است حتا اگر این ‏درون‏مایه‏ مرثیه‏ئى ‏باشد که ‏در قالب ‏دفى-روحوضى‏ ارائه ‏شود، وآن دیگرى تنها به ‏قالب ‏ارج ‏مى‏نهد حتا اگر این‏ قالب در غیاب ‏محتوا به ‏ارائه‏ى ‏هیچ ‏احساسى قادر نباشد. جنگ ‏نامربوط کهنه‏ئى‏که ‏تجدید مطلع‏اش ‏را تنها شرایط اجتماعى‏ى نامربوطى تحمیل کرده ‏است ‏که ‏در فضایى ‏غیرقابل ‏تشخیص‏ و غیرمنطقى معلق ‏است.
کسـانى ‏بر آن‏اند که ‏هنر را جز خلق زیبائى، تا فراسوهاى زیبائى‏ى ‏مجرد حتا، وظیفه‏ئى نیست. همچون زیر و بمى که‏ از حنجره‏ئى ‏ملکوتى‏ بر مى‏آید و آن‏ را نیازى به‏ کلام نیست.